Page 402 - e-Kongre Bildiriler Kitabı-II

Eğitimde Yeni Normlar-II Uluslararası Covid-19 Kongresi

1. Giriş

Toplumdaki birçok birey sağlığı olumsuz etkileyecek dış etkenlere maruz kalmaktadır. Bu dış etken-
lerin sağlığa zararlarını en aza indirmek ve sağlığı korumak için yapılan tüm uygulamalara hijyen denir.
Başka bir deyişle hijyen, sağlık açısından zararlı etkenlerden korunmak için yapılan temizlik uygulamala-
rını ve alınan tedbirlerin tamamını kapsayan bir kavram olarak tanımlanmaktadır (Deveci, Açık, Ercan ve
Oğuzöncül, 2010).
Bakteriler, virüsler ve mikroorganizmalar yaşam alanlarında oldukça sık bulunurlar ve hastalığa sebep
olmaktadırlar. Gün içerisinde birçok yere ve eşyaya temastan dolayı eller çok sayıda sağlığa zararlı veya
zararsız mikroorganizma barındırmaktadır (https://hastane.etu.edu.tr/bulletin/669-el-hijyeni-ve-sagligimiz).
Mikroplar genellikle kirli eller yoluyla bulaşmaktadırlar. Elleri temiz tutmak da çevredeki insanlara mikrop-
ları yaymamak ve hastalık bulaştırmamak için en önemli adımdır. Dünyada pek çok hastalık ellerin düzgün
bir şekilde temizlenmemesinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenlerden dolayı hijyen kuralları çerçevesinde
yapılan en sık ve en etkili temizlik uygulamaları da el temizliği uygulamaları olmaktadır.
En etkili hijyen uygulamalarından olan el yıkama evde, iş yerlerinde ve hastanelerde her türlü enfek-
siyon yayan hastalıktan korunmanın önemli ve ucuz yolları arasında görülmektedir (Türkmen ve Bakır,
2017). Öztürk, Saraçoğlu ve Bostancıoğlu (2017)’ye göre ise hijyenin etkili basamakları arasında yer alan
el yıkama kişinin hem kendi sağlığı hem de çevresindeki bireylerin sağlığı açısından önem taşımaktadır.
El yıkamak basit bir adım gibi görünse de doğru bir şekilde doğru bir şekilde el yıkamak kolay olma-
makla beraber belirli basamaklar içermektedir (Karabekir, Demirdal, Balcı, Uyar, Korkmaz, ve Demirtürk,
2007). El yıkama rutini; sabun, su ve kurulamadan ibaretmiş gibi düşünülse de de hijyen için bunlar yeterli
değildir.
El temizliğinde doğru sıcaklıkta suyu kullanmak önemlidir. Suyun bakteri öldürmede etkili olabilmesi
ve mikropları öldürebilmesi için tahammül edebilecek sıcaklıkta en az 40 derece olmak şartıyla olması
gerekmektedir ( Bilici, Irmak ve Buzgan, 2008). Mikroplarla savaşta elleri gerektiğince yıkamak başarıyı
getirmektedir. 1 dakika boyunca yıkanan ellerde bakterilerin üçte ikisi yok olmaktadır (Karabekir, Demirdal,
Balcı, Uyar, Korkmaz ve Demirtürk, 2007).
Pek çok ortam ve hijyenik olma derecesine göre el yıkama teknikleri bulunmaktadır. Bu teknikler kul-
lanılan dezenfekte malzemeleri ve yıkama yöntemi açısından farklılık göstermektedir. Bu yıkama çeşitleri
üç gruba ayrılmıştır: Sosyal el yıkama, hijyenik el yıkama ve cerrahi el yıkama (Çopur, 2005) El temizliği
uygulamalarından el yıkamanın bilenen ve en yaygın yöntemi “sosyal el yıkama” grubuna giren sabunla
yıkamaktır.
Ancak Ignaz Semmelweis antiseptiklerin su ve sabuna göre daha etkili olduğunu söyleyen ilk bilimsel
verileri ortaya koyan kişi olmuştur (Karabekir, Demirdal, Balcı, Uyar, Korkmaz, ve Demirtürk, 2007). Özellikle
kullanılan antiseptik ve dezenfektanların sabunla el yıkamadaki gibi lavabo, su, kağıt havlu vb. gereçlere
ihtiyaç duyulmaksızın el için gerekli hijyen olanağını sağlaması son dönemlerde bu ürünlerin kullanımını
arttırmıştır (Günaydın, 2010)
Gün içinde bireyler elleriyle yüzeylere temas etmekte paralara dokunmaktalar. Dokunulan yerlerden
mikroplar veya mikroorganizmalar eller üzerine geçer. Bireyler ellerini yıkayarak bu mikroplardan arınmaz-
larsa hem kendilerine ve çevrelerindeki insanlara zarar verirler. Bundan dolayı temastan kaçınmak gerekir.
Özellikle son bir yıl içerisinde gündemde yer alan ve bireyleri etkileyen Covid-19 pandemisi dolayısıyla
el temizliği ve el yıkama alışkanlığına birçok kez dikkat çekilmiştir. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü pandeminin
yayılımını engellemek ve bireylerin sağlıklı olarak bu süreci atlatmaları için özellikle maske, siperlik vb. kişisel
koruyucu ekipmanlarının kullanımın yanında ellerin de düzenli olarak su ve sabun ile yıkanması gerektiğini
önemle belirtmiştir (Uğurlu, Durgun, Nemutlu ve Kurd, 2020) Koronavirüse karşı alınabilecek kişisel ted-
birlerin en etkili olanlarından biri en az 20 saniye boyunca elleri sabunla yıkamak olduğu düşünülmektedir.
Thomas (1998) anketi, insanların yaşam koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betim-

artvincovidcongress.org 402 - Bildiri Metni -