Page 275 - e-Kongre Bildiriler Kitabı-II

Eğitimde Yeni Normlar-II Uluslararası Covid-19 Kongresi

GİRİŞ

Çocuk, dünyaya geldiği ilk andan itibaren karşılaştığı uyaranları anlamlandırmaya çalışır. Bu anlamlan-
dırma sürecinde nitelikli yazınsal yapıtlar da çocuklara yardımcı olabilmektedir. Yazınsal ürünler özellikle
çocuk dünyasına seslenmeleri açısından önem taşımaktadırlar. Arıcı (2016) yazınsal ürünlerdeki kahraman-
lar yoluyla çocukların, hayata hazırlandıklarını, doğruyu ve yanlışı kitaplardan fark edebildiklerini söyler.
Bu nedenle kitaplardaki karakterler ve anlatılan olaylar aracılığıyla çocukların gerçek yaşama hazır-
landıkları söylenebilir. Yaşamsal durumlarla yazınsal ürünler aracılığıyla tanışan çocuk, aynı zamanda ya-
şamında olabilecek karakterlerle de öncelikle yazınsal ürünlerde karşılaşabilmektedir. Bu nedenle yazınsal
ürünlerdeki olayların ve karakterlerin çocuğa gerçek yaşam deneyimleri yaşatabilecek nitelikte olması
beklenir. Sever (2017) de çocukların okudukları kitaplardaki kahramanlarla özdeşim kurduklarını böylece
onların duygularını sezinleyip yaşamı ve insanı deneyimleyebildiklerini söyler.
Bu bağlamda çocuğun yaşam gerçekliğiyle tanışmasının sağlanacağı yazınsal ürünlerdeki olaylar sa-
yesinde çocuk okur, yetişkinlik yaşamında karşılaşabileceği olayları deneyimlerken yine yetişkinlik yaşamı
boyunca karşılaşabileceği karakterlere karşı da farkındalık geliştirebilecektir.
Kurmaca türdeki metinler olay, yer, zaman ve karakterler üzerine kuruludur. Bu tür metinlerde an-
latılmak istenenlerin okuyucuya aktarımında Kıran ve Kıran (2000: 133) tarafından “anlatının lokomotifi”
olarak nitelendirilen karakterler kullanılır. Püsküllüoğlu’na göre (2005) karakter, yazınsal ürünlerde duygu,
düşünce ve davranışlarıyla anlatılan kişidir. Karakterler aracılığıyla yazınsal kurgu oluşturulup anlatılmak
istenenler okurlara iletilebilmektedir. Yazınsal ürünlerdeki karakterler sayesinde okurların olayları anlam-
landırabilmesi sağlanırken aynı zamanda okumaya karşı istek duymaları amaçlanır. Bu nedenle yazınsal
ürünlerdeki karakterlerin iyi geliştirilmiş karakterler olması gerekir.
İyi geliştirilmiş karakterler sayesinde okuyucu okuduğu metinle bütünleşebilmekte ve okuduklarından
bir anlam çıkarabilmektedir. Özellikle çocuk yazını ürünlerindeki karakterlerden bu durum daha çok beklen-
mektedir. Çünkü çocuklar okudukları kitaplardaki karakterlerle kendilerini bütünleştirmekte ve çoğu zaman
onlara öykünmektedirler. Okudukları kitaplardaki karakterlerin yaşadıkları olayları kendileri yaşıyormuş
gibi duyumsamakta ve onların söyledikleri sözleri sanki kendilerini söylüyormuşçasına bu karakterlerle
kendilerini bütünleştirebilmektedirler.
Bu nedenle çocuk okurların okudukları kitaplardaki hem olaylar hem de karakterler çok önemlidir
denilebilir. Çocuk belki de kendine bir arkadaş bir dost olarak benimsediği karakterin davranışlarını taklit
edecek ya da onun söylediklerini kendine örnek alacaktır. İleriki yaşamlarında, belleklerinde yer edinmiş
karakterlerin davranışları ve sözleri onlara yol gösterici olabilecektir. Bu bağlamda yazınsal ürünlerdeki
karakterlerin çocuk dünyasında ne kadar önemli bir yer kapladığı da görülmektedir.
İyi geliştirilmiş karakterlerle karşılaşan çocuğun kitaplarla olan bağı olumlu yönde etkilenecek ve ge-
leceğin iyi okurlarından biri olabilecektir. Çünkü iyi geliştirilmiş karakterler sayesinde çocuk, okumaya karşı
daha fazla istek duyabilecek ve bu okuma isteği zamanla bir okuma alışkanlığına dönüşebilecektir. Tüm
bunlardan yola çıkılarak yazınsal ürünlerdeki karakterlerin iyi geliştirilip geliştirilmediğini belirlemek ve bu
doğrultuda çocuklara okuma önerileri getirebilmek için çocuk kitaplarındaki karakterler üzerine çalışmalar
yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada özellikle son dönemlerde yoğunlukla kullanılan EBA (Eğitim Bili-
şim Ağı) içerisinde yer alan Çocuk Kitapları Dizinindeki Zeliş Serisi karakterlerini incelemek amaçlanmıştır.
Bu amaç doğrultusunda Zeliş Serisi kitaplarında yer alan karakterlerin geliştirilme yolları belirlenmeye
çalışılmıştır. Çalışmamız kapsamında ele alınan karakter geliştirme yollarına ilişkin Lukens, Smith ve Coffel
(2018) ile Sever (2017) tarafından belirlenen ölçütler şunlardır:
• Davranışlarıyla ve eylemleriyle,
• Konuşmalarıyla,

• Fiziksel özellikleriyle (dış görünüşüyle),

- Bildiri Metni - 275 Eğitimde Yeni Normlar-II